Het inmiddels vierde boek van historicus F.J.A.M. van der Helm is met een warm onthaal in de pers ontvangen. Niet zo verwonderlijk door de grote hoeveelheid aan niet eerder gepubliceerd materiaal en de byzondere wijze van schrijven van Van der Helm. Op onnavolgbare wijze neemt hij ons mee naar de periode van 1500 – 1800. De drie eeuwen strekken zich globaal uit van de Spaanse onafhankelijkheid tot de Franse bezetting. Gedurende deze periode zien we weinig veranderen in deze agrarische plattelandsgemeente. Het leven van alledag gaat zijn gang, maar hoe zag dit leven eruit?

Als liefhebber van sociale geschiedenis weet Van der Helm op een schitterende wijze microgeschiedenis te schrijven, waarbij het leven van alledag voorop staat. Wie denkt dat in de kleine samenleving van 500 inwoners alles pais en vree was, komt bedrogen uit. Het alcoholgebruik in de vele herbergen liep nogal eens uit de hand en regelmatig moest een dronken lor zich achteraf voor de rechter verantwoorden voor de daden die hij in zijn benevelde wereld had aangericht. Kibbelende huisvrouwen en arbeidsconflicten werden beslecht voor de rechter. Maar de zelfmoord van een 15-jarige jongen zette het hele dorp voor een fait accompli: niemand had het aan zien komen en het was toch zo’n leuke jongen! De galg die permanent stond opgesteld aan de Papeweg is vermoedelijk niet gebruikt. De geselpaal in de Voorstraat wel evenals de schandpaal. Tentoongesteld aan de kaak was het tomaten en rotte eieren gooien naar de veroordeelde, dat het een lieve lust was. De Voorschotenaren konden hun woede koelen. De misdadiger werd gestraft en de straf kostte de gemeente geen geld.

Dat is een opvallende conclusie uit het onderzoek: de straffen werden in de periode nauwelijks verhaald op de gemeenschap. Gevangenisstraf kwam weinig voor, dat kostte immers geld. Liever kozen de rechters voor verbanning voor langere tijd of geseling. Maar voor een dokter die beschuldigd was van het plegen van abortus bestond geen straf. Maar er moest wel iets geregeld worden voor het meisje dat ongewenst zwanger was geworden van Slingeland, die zijn trouwbelofte niet na wilde komen. Of overspelige Kees, die van zijn geliefde moest scheiden. Allemaal menselijke zaken, die de wereld van toen (en eigenlijk nu) bezighielden. Boeiend om te weten, boeiend om te lezen!

ISBN 978-94-6008-069-2, Helm, F.J.A.M. van der, Boeren en Boeven: gebeurtenissen uit de Voorschotense samenleving van 1500 – 1800, 166 blz, index, (kleuren) illustraties, prijs 24,00, afhaalprijs 20,- euro. (via helmhuis@ziggo.nl)